Wat is een maatschap?

Een maatschap is een instrument voor vermogensplanning waarmee u uw vermogen kan overdragen naar de volgende generatie zonder het volledige zeggenschap te verliezen. De grote voordelen van een maatschap zijn de eenvoudige oprichting en de flexibiliteit. U kunt namelijk de spelregels van de maatschap grotendeels zelf bepalen en uitwerken in de statuten.

In de kijker: de visie van Vlabel

Het gebruik van een maatschap in combinatie met een schenking van roerend vermogen? Dat is in Vlaanderen al jaren een doorn in het oog van de Vlaamse belastingdienst (‘Vlabel’). In 2016 oordeelde Vlabel voor het eerst dat er sprake was van fiscaal misbruik omwille van een te ruim controlevoorbehoud voor de zaakvoeder. Deze beslissing werd later, in 2020, vernietigd door het Hof van Beroep te Gent.

Begin dit jaar werden er opnieuw drie negatieve voorafgaande beslissingen gepubliceerd, waarbij Vlabel oordeelt dat de schenker (= zaakvoerder) zich te veel controle voorbehoudt en dat de kinderen te weinig inspraak hebben. Er werden ook twee positieve voorafgaande beslissingen gepubliceerd, maar zonder motivatie. We weten dus niet wat Vlabel heeft doen besluiten om positief te oordelen in die gevallen.

Het is belangrijk op te merken dat een voorafgaande beslissing slechts een beoordeling is in een specifieke feitelijke situatie. Hieruit is het dan ook niét mogelijk om algemene regels af te leiden.

Belangrijke aandachtspunten voor uw maatschap

Hoewel de standpunten van Vlabel betwist kunnen worden, is het belangrijk om deze standpunten niet zomaar te negeren. Om latere discussies te vermijden, kunt u bij het opstellen of wijzigen van de statuten van uw maatschap best rekening houden met volgende aandachtspunten:

Behoud niet alle macht als zaakvoerder

Zorg voor een evenwichtige verdeling van bevoegdheden tussen de zaakvoeder en de andere vennoten. Als u als ouder aan uw kinderen schenkt, maar nadien levenslang de volledige controle over het geschonken vermogen uitoefent, kan er volgens Vlabel geen sprake zijn van een echte schenking.

Vlabel baseert zich op artikel 2.7.1.0.3. 3° VCF om te oordelen dat er in dat geval sprake is van een schenking die pas uitwerking heeft bij het overlijden van de schenker. Er is dus toch erfbelasting verschuldigd, ongeacht of de risicotermijn (van 3 jaar of 5 jaar) bij een niet-geregistreerde schenking is verlopen en ongeacht of een notariële geregistreerde schenking aan de basis ligt.

Het is aangewezen om in de opmaak of de wijziging van uw statuten rekening te houden met onderstaande aspecten:

• Koppel de duurtijd van de maatschap los van de levensduur van de schenker en kies voor een bepaalde duurtijd (bijvoorbeeld 20 jaar).

   

• Duid de kinderen aan als mede-zaakvoerders, met minstens een adviserende stem.

   

• Bepaal dat beslissingen, die het kapitaal van de maatschap kunnen aantasten, genomen moeten worden met inspraak van de kinderen. Denk bijvoorbeeld aan: het in pand geven van het vermogen van de maatschap, de wijziging naar een risicovoller beleggingsprofiel, de belegging in private equity, etc.

   

• Bepaal (op het niveau van de algemene vergadering) dat belangrijke beslissingen met unanimiteit van stemmen moeten worden genomen.

   

• Verduidelijk de filosofie van de maatschap en leg hierbij de nadruk op, onder meer, de financiële educatie van de kinderen.

   

• Voorzie dat de kinderen vermogen uit de maatschap kunnen halen, voor bijvoorbeeld de aankoop van een woning of de opstart van een eigen zaak.

Overdrijf niet met het inkomstenbehoud

Naast een evenwichtige verdeling van alle bevoegdheden, moet u ook opletten met een te grote mate van inkomstenbehoud. Als u een schenking heeft gedaan met een overdreven hoge rentelast, zou u als schenker op termijn de schenking kunnen uithollen. Vlabel is van mening dat er dan alsnog nog erfbelasting verschuldigd is bij uw overlijden.

Beperk daarom de rentelast voor nieuwe schenkingen tot een bepaald percentage (bijvoorbeeld 60 of 75%) van de waarde van de oorspronkelijke schenking. U kan als schenker dan nooit méér rente opnemen dan het vastgestelde percentage.

Overige aandachtspunten

1. Wees up-to-date met het nieuwe Wetboek Vennootschappen en Verenigingen (‘WVV’)

   
   Het WVV trad in werking op 1 mei 2019. Uiterlijk op 1 januari 2024 moesten de statuten van alle vennootschappen aangepast zijn aan de nieuwe regels. Voor de maatschap gaat het hoofdzakelijk over terminologische wijzigingen, zoals ‘vennoten’ in plaats van ‘maten’ en ‘aandelen’ in plaats van ‘deelbewijzen’.

   
   Als de statuten niet zijn aangepast, kan de zaakvoerder aansprakelijk worden gesteld voor de geleden schade. Hoewel dit risico eerder theoretisch lijkt, is een aanpassing van de statuten toch aan te raden om de positie van de zaakvoerder te beschermen. De zaakvoerder is immers verantwoordelijk voor het naleven van de wetgeving.

    

2. Anticipeer op de mogelijke wilsonbekwaamheid van een vennoot (art. 2003 oud BW)

Het mandaat van de zaakvoerder wordt beschouwd als een volmacht die aan de zaakvoerder wordt gegeven door de vennoten. Een volmacht komt te vervallen ingevolge de onbekwaamheid van de lastgever. Dit betekent dat uw positie als zaakvoerder in het gedrang kan komen, als een vennoot wilsonbekwaam wordt.

Sinds 1 maart 2019 is het daarom mogelijk om in de statuten van de maatschap vast te leggen dat de volmacht aan de zaakvoerder blijft bestaan bij onbekwaamheid van een van de vennoten. Deze toevoeging biedt u als zaakvoerder een grotere bescherming.

Durf uw maatschap opnieuw in vraag te stellen

Het is raadzaam om de statuten van uw maatschap in overeenstemming te brengen met de visie van Vlabel. Ook kunt u van dit moment gebruikmaken om uw statuten te updaten (in lijn met het WVV, mocht dat nog niet gebeurd zijn) en erin op te nemen dat de volmacht aan de zaakvoerder behouden blijft als een vennoot wilsonbekwaam wordt. Bovendien kunt u kiezen om uw maatschap te ontbinden. In bepaalde gevallen kunnen de beweegredenen voor het bestaan van de maatschap immers niet langer aanwezig zijn.

Een specialist kan uw statuten op regelmatige tijdstippen herbekijken. Zo blijft u altijd in lijn met de laatste wet- en regelgeving. U kan daarvoor uiteraard terecht bij uw adviseur, maar ons team van Wealth Planners staat ook voor u klaar om de mogelijkheden te bespreken. Contacteer ons Wealth Planning-team.